หอดูดาว Vera C. Rubin ที่มีการติดตั้งกล้อง LSST บนกล้องโทรทรรศน์

Credit: Image courtesy of RubinObs/NOIRLab/SLAC/NSF/DOE/AURA/B. Quint

หอดูดาว Vera C. Rubin ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากมูลนิธิวิทยาศาสตร์แห่งชาติสหรัฐอเมริกา (U.S. National Science Foundation: NSF) และสำนักงานวิทยาศาสตร์ของกระทรวงพลังงานสหรัฐอเมริกา (U.S. Department of Energy: DOE) ได้บรรลุจุดเปลี่ยนสำคัญด้วยการติดตั้งกล้อง LSST บนกล้องโทรทรรศน์ เมื่อติดตั้งส่วนประกอบออปติกชิ้นสุดท้ายแล้ว หอดูดาวนี้จะได้รับการทดสอบก่อนที่จะถ่ายภาพแรกให้ได้เห็น และเริ่มการสำรวจอวกาศและเวลาในอดีต (Legacy Survey of Space and Time: LSST)

ในช่วงต้นเดือนมีนาคม 2025 ทีมหอดูดาว Vera C. Rubin บนเทือกเขา Cerro Pachón ในประเทศชิลี ได้ยกกล้อง LSST ขนาดเท่ารถยนต์ขึ้นติดตั้งบนกล้องโทรทรรศน์สำรวจ Simonyi ซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญในการออกแบบ การก่อสร้าง และการขนส่งกล้อง LSST ไปยังชิลี โดยโครงการนี้ได้ถูกดำเนินมายาวนานหลายทศวรรษ โดยหอดูดาว Rubin ได้รับการสนับสนุนจาก NOIRLab ของ NSF และ SLAC National Accelerator Laboratory ของ สำนักงานวิทยาศาสตร์ของ DOE ร่วมกัน กล้อง LSST ถูกสร้างขึ้นที่ SLAC โดยใช้เทคโนโลยีล้ำสมัยเพื่อให้ได้ภาพท้องฟ้ายามค่ำคืนที่ไม่เคยมีมาก่อน หลังจากการสร้างกล้องเสร็จในเดือนเมษายน 2024 ทีมหอดูดาวได้ขนย้ายกล้องดังกล่าวไปยังประเทศชิลีอย่างรอบคอบเพื่อให้แน่ใจว่ากล้องจะไปถึงหอดูดาวอย่างปลอดภัย และถูกติดตั้งอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้อง  

กล้องโทรทรรศน์สำรวจ Simonyi บน หอดูดาว Vera C. Rubin (Credit: https://noirlab.edu/)

การติดตั้งกล้อง LSST (Credit: RubinObs/NOIRLab/SLAC/NSF/DOE/AURA/A. Pizarro D.)

กล้อง LSST เป็นกล้องดิจิทัลที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยมีมา มีน้ำหนักมากกว่า 3,000 กิโลกรัม สามารถถ่ายภาพได้ละเอียดถึง 3,200 ล้านพิกเซล และได้ถูกติดตั้งไว้ในระบบออปติกบนหอดูดาว Rubin ซึ่งประกอบด้วยกระจกเงาบานที่หนึ่ง/กระจกเงาบานที่สาม (primary/tertiary mirror) รวมความยาว 8.4 เมตรและกระจกเงาบานที่สอง (secondary mirror) ความยาว 3.5 เมตร หอดูดาวนี้ถูกออกแบบมาเพื่อให้สามารถจับภาพวัตถุที่ไม่ชัดและวัตถุที่เปลี่ยนตำแหน่งหรือความสว่างได้พร้อมกัน หอดูดาว Rubin จะสแกนท้องฟ้ายามค่ำคืนทางทิศใต้เป็นเวลาหนึ่งทศวรรษด้วยการใช้กล้อง LSST นี้เพื่อสร้างบันทึกไทม์แลปส์ของจักรวาลแบบกว้างและความละเอียดสูงพิเศษ ความพยายามนี้จะทำให้เกิดการค้นพบดาวเคราะห์น้อยดาวหาง ดาว pulsating และการระเบิดของซูเปอร์โนวา เป็นต้น ข้อมูลจาก Rubin จะถูกใช้โดยนักวิจัยทั่วโลก ซึ่งช่วยให้เกิดการค้นพบและความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ ที่ช่วยให้เข้าใจจักรวาลได้ดีขึ้น รวมถึงเหตุการณ์เกี่ยวกับวิวัฒนาการ ความลึกลับของพลังงานมืดและมวลสารมืด เป็นต้น

กระจกบนหอดูดาว Rubin (Credit: https://www.youtube.com/watch?v=p6NSZynPJfA&t=9s)

การติดตั้งอุปกรณ์ชิ้นใหญ่และบอบบางที่เป็นองค์ประกอบของกล้อง LSST เป็นงานที่ซับซ้อนและยากลำบาก ในช่วงต้นเดือนมีนาคม 2025 หลังจากการทดสอบเป็นเวลาหลายเดือน ทีมงานของหอดูดาวได้ใช้ลิฟต์เพื่อย้ายกล้อง LSST ขึ้นไปที่พื้นกล้องโทรทรรศน์ตามขั้นตอนที่วางแผนไว้อย่างรอบคอบแล้ว และใช้เครื่องมือยกแบบพิเศษเพื่อวางตำแหน่งและยึดกล้อง LSST ไว้บนกล้องโทรทรรศน์เป็นครั้งแรกอย่างระมัดระวัง  ระบบอื่นๆ ของกล้อง LSST จะถูกเชื่อมต่อและทดสอบ หลังจากนั้นจึงจะพร้อมสำหรับการถ่ายภาพท้องฟ้ายามค่ำคืนโดยละเอียด ซึ่งแต่ละภาพมีขนาดใหญ่จนต้องใช้จอภาพที่มีความละเอียดสูงถึง 400 จอจึงจะแสดงผลได้ ซึ่งภาพจากหอดูดาว Rubin นี้จะถูกแบ่งปันให้คนทั่วโลกได้ชมเป็นครั้งแรก

-------------------

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

NSF-DOE Vera C. Rubin Observatory installs LSST camera on telescope, https://www.eurekalert.org/news-releases/1076707